Öfke Kontrol Problemi

Bireyin sosyal hayatında karşılaştığı haksızlıklar, hoş olmayan davranışlar sonucu bireyin hayatında belli bir sıklıkla ifade edilen ve rahatsızlığa sebep olan duygulardan biri de öfke duygusudur. Öfke duygusu her bir birey için doğru şekilde ifade edildiğinde olumlu bir duygudur. Bireyin öfke ile baş etmesi için sağlıklı bir şekilde öfkeyi ifade etmesi gerekmektedir.

Öfke duygusu bireylerde farklı şekillerde ortaya çıkmaktadır. Öfkelenen bireyde farklı tepkiler belirmektedir. Öfkeyi içte tutma, diğer canlılara yöneltme, öfkeyi kontrol etme tepkileri bireyden bireye farklılık göstermektedir. Öfke duygusu ortaya çıktığında birey, var olan durumu abartarak gerçeği saptırmakta ve bu yüzden de bu düşünce tarzı bireyin mantıklı davranmasını engellemektedir Birey öfkelendiğinde, nefes alıp vermede değişiklik, kan basıncının yükselmesi, kalp atışında hızlanma, vücut sıcaklığının artma gibi fizyolojik değişiklikler yaşanmaktadır

 

Öfke duygusu dış uyarıcılardan kaynaklı çıkabilir, isteğine ulaşamaması, trafikte sıkışması, uzun süre herhangi bir iş için sırada bekletilmesi sebepleriyle bireyde öfke ortaya çıkabilir

Bireyin daha önceden yaşadığı travmatik olaylara yol açan uyarıcıya benzer uyarıcıyla karşılaştığı durumda öfke duygusu ortaya çıkabilmektedir. Örneğin, eşine güvenini kaybetmiş kadın, eşi başka bir kadınla sohbet ettiği zaman öfke duygusu ve kıskançlık yaşamaktadır.

Öfke, bazı durumlarda diğer duygular tarafından ortaya çıkmaktadır. Etraftaki bireylerin eleştirileri ve terk edilmekten korkan bireyde öfke duygusunu ortaya çıkabilir. Bu durumlarda bireyde yaranan öfke diğer duyguların tetiklenmesi sonucu belirtilmektedir.

Kayıplar: Birey için önemli olan birinin ölümü, bireyin işini kaybetmesi durumlarında birey üzüntü, yas, acı duygularını yaşamaktadır. Bu kayıp durumlarının yaşanması bireyin öfke duygusunu ortaya çıkarmaktadır. Bu durumda bireyde sadece öfke duygusu değil, diğer olumsuz duygular da ortaya çıkabilmektedir

Tehditler-Korkular: Yasadışı olaylar, savaş, uzun süreli işsizlik durumlarından kaynaklı bireyin yaşadığı korku, kaygı ve güvensizlik duyguları sonucunda bireyde öfke duygusu ortaya çıkmaktadır.

Engellenme: Bireyin ihtiyaçlarının karşılanması engellendiğinde, yaşanılan yetersizlik ve çaresizlik duyguları öfke duygusuna sebep olmaktadır.

Reddedilme: Bireyin, başkaları tarafından reddedilme sonucunda ortaya çıkan değersizlik, hayal kırıklığı ve incinme duyguları sonucu öfke duygusu ortaya çıkmaktadır.

 

Öfkeyi ifade edişi durumsal ve sürekli olarak ikiye ayrılır. Durumsal öfkeyi bireyin davranışlarının engellenmesi zamanı ortaya çıkan öfke; sürekli öfkeyi ise durumsal öfkenin hangi sıklıkla yaşandığı gösteren öfke olarak ifade edilmektedir.

Öfkenin sağlıklı  şekilde dışa vurumu, bireyde yaşanan öfkenin sözel şekilde veya davranışa dökülerek etrafa yansıtılması ve öfke duygusunun neden olduğu stresle mücadele etmede gerekli olmaktadır.Kişi bu şekilde hakkının yendiği durumlarda hakkını koruyabilir ancak sağlıksız şekilde dışa vurulduğu durumlarda  etrafına iğneleyici ve saldırgan davranışlar sergilemektedir böyleolduğu durumlarda bireyin etrafındaki insanların uzaklaşmasına sebep olmaktadır. Öfkelenen bireyde bu durumda düşük benlik saygısı, kişilerarası ilişkilerde çatışma ve suçluluk duygusu ortaya çıkmaktadır. Öfke içe vurumu, bireyin öfke duygusunu içinde tutarak veya gizleyerek öfke etmenlerine karşı olarak kullandığı alternatif uyum mekanizmasıdır.İçe dönen öfkede mide,bağırsak fibrimiyoloji gibi  rahatsızlıklara klinik olarak rastlanmaktadır.

 

Öfke yönetiminde amaç öfke duygusuna neden olan fizyolojik ve duygusal tepkileri kontrol etmektir. Öfkenin fiziksel, davranışsal ve sözel açıdan kontrolsüz ve yanlış ifadesinden ortaya çıkan sonuçlardan kurtulmak için oluşmadan önce  öfke fark edilerek nefes egzersizleri yada kişinin içe bakışla niçin öfkelendiğini değerlendirerek engellenmesi ya da oluştuktan sonra sağlıklı bir biçimde ifade edebilmeyi öğrenmesi gerekir.

 

Öfke kontrolü öfkeyi uygun biçimde ifade etme becerisidir. Öfke kontrolünün amacı, bireyin öfke duygusunu şiddet olmadan, saldırganlık davranışları sergilemeden ifade etmeyi başarabilmesidir (Türk Psikoloji Bülteni, 1999). Öfke duygusu her zaman olumlu olarak ifade edilememektedir. Psikanalitik litaratürde eyleme vurma davranışı oılarak görülen  Sağlıksız yemek, sigara ve alkol kullanımı, ilaç kullanımı, hızlı araç kullanımı gibi riskli davranışlar öfke kontrol problemi olan bireylerde gözlenmektedir

 

Bireyin öfkeye sebebiyet veren etmenleri anlaması ve öfkelendiğinde kendine ve çevresine karşı gösterdiği davranışları belirlemesi gereklidir

Öfke duygusunun kontrol altında olması için iletişim tekniklerini kullanmayı öğrenmek gerekmektedir.

Rahatlama egzersizleri, Rahatlatan hayaller kurma ve derin nefes alma gibi basit teknikler öfke duygusunu azaltmaya yardım etmektedir. Gerek duyulduğu taktirte bu teknikler her gün uygulanabilmektedir. Genelde seanlarda en çok tavsiye ettiğimiz dsiaframdan 4 saniye burundan nefes alıp 4 saniye tutup 8 saniyede ağızdan verilmesidir.. Öfke durumunda birey derin nefes aldığında, hayal gücüyle rahatlatıcı sahne düşündüğünde ve kendine “rahatla” gibi sakinleştirici kelimler söylediğinde vücutta rahatlama sağlanmaktadır.Bu sahneler daha önce bulunduğunuz kendinizi iyi hissettiğiniz gerçek yerler olabildiği gibi deniz, göl kenarı ormanlık yerler gibi hayali düşüncelerde olabilir. Öfke anında bu yerleri düşünmesi zor olacağından öncesinde kendinize böyle bir yer belirleyip zaman zaman düşünme antremanları yapabilirsiniz.

 

Saldırganlık öfkenin daha ileri boyutu olarak düşünülebilir. Birey için herhangi bir durum engelleyici olarak algılandığında öfke duygusu ortaya çıkmaktadır. Öfke duygusunun sonucunda saldırgan davranışlar ortaya çıkmaktadır.

Birçok faktörler saldırganlığa sebep olmaktadır. Öfke, kin, nefret duygularının eşlik ettiği saldırganlık bu duygular olmasa bile ortaya çıkabilmektedir. Kışkırtma, alkol ve madde kullanımı, engellenmeler, psikopatolojik durumlar, kişilik özellikleri, biyolojik problemler (DEHB, kafa travmaları), saldırganlığın taklit edilmesi, fiziksel çevre saldırganlık eğiliminin ortaya çıkmasına sebep olan faktörlerdendir.

 

Kayseri Klinik Psikolog Serdar Avşar'dan Randevu Oluşturmak için TIKLAYINIZ

 

Anahtar Kelimeler: Kayseri Öfke Sorunları | Kayseri Psikoterapi | Kayseri Öfke ile Başa Çıkma | Kayseri Klinik Psikolog