Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tedavisi | Kayseri Psikolog

Travma sonrası stres bozukluğu veya TSSB, bir kişinin ölüm, tehdit ve ciddi yaralanma gibi durumlarla karşılaştığı ya da tanık olduğu aşırı travmatik bir faktörün sonucu olarak ortaya çıkan bir sorundur. Kişisel saldırılar, afetler, savaşlar, kavgalar, kaçırılmalar, işkence, kazalar ve ciddi hastalıklar gibi durumlar da travma sonrası stres bozukluğuna yol açabilir.

Travma sonrası stres bozukluğunda kişinin tepkisi, yoğun korku ve çaresizlik veya dehşet duygularını içerir. Bu bozukluğun başlangıcı, travmatik olaydan aylar sonra bile ortaya çıkabilir ve süresi, bir aydan kronikliğe kadar değişebilir. Bu nedenle bozukluğun derhal ve derinlemesine tedavi edilmesi gerekir.

Çocuklarda Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Travma sonrası stres bozukluğu, her yaşta ortaya çıkabilir. Yetişkinliğin tipik travma sonrası stres bozukluğu belirtilerinin ötesinde çocuklar, şunları yaşayabilir:

Korkunç rüyalar: Çocuklarda bu rüyalar, travmatik olayı yansıtmayabilir.
Tekrarlayan oyunlar: Bazı çocuklar, oyun oynarken travmatik olayı simüle edebilir. Örneğin, ciddi bir araba kazası geçiren bir çocuk, oyuncak arabaları kullanarak tekrar tekrar kazayı canlandırabilir.
Fiziksel belirtiler: Çocukların, bozukluk sırasında mide ağrıları ve baş ağrılarından şikâyet etmeleri yaygındır.

Tüm bunlarla beraber çocuklar, hayatlarının yakında sona ereceğinden korkarlar ve yetişkin olacak kadar uzun yaşayacaklarından şüphe duyarlar.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri

Travma sonrası stres bozukluğu belirtileri, büyük oranda değişkendir. Travmatik olayı takiben, günlük yaşamı önemli ölçüde tehlikeye atan belirtiler ortaya çıkar. Bunlar, başka herhangi bir tıbbi duruma veya madde kullanımına bağlanamaz. Bir aydan daha uzun süre devam eden belirtiler şunlardır:

Olayın hoş olmayan, yinelenen ve istemsiz anılarının tekrar yaşanması.
Olayla ilgili hoş olmayan ve yinelenen rüyalar. Çocuklarda korkutucu rüyalar veya kabuslar olabilir.
Travmatik durumun hayali olarak tekrarlanması.
Olayı hatırlatan tetikleyicilere maruz kalmanın ardından yoğun ve uzun süreli psikolojik sıkıntı veya belirgin fiziksel tepkiler.
Olanlarla ilgili hoş olmayan anıları, düşünceleri veya duyguları hatırlamaktan kaçınma girişimleri. Benzer şekilde olayla ilgili anıları, düşünceleri veya duyguları uyandıran kişilerden, yerlerden veya konuşmalardan kaçınma.
Travmatik durumun önemli yönlerini hatırlayamama.
Kişinin kendisi, başkaları veya dünya hakkında abartılı olumsuz inançlara sahip olması.
Olayın nedeni veya sonuçlarıyla ilgili, başkalarını veya kendini suçlamaya yol açan çarpık düşünceler.
Olumsuz duygular (korku, suçluluk, utanç, öfke).
Günlük aktivitelere ilgide veya katılımda belirgin azalma.
Başkalarından ayrılma veya yabancılaşma duyguları.
Olumlu duygular hissedememe (sevgi, hoşlanma, neşe).
Asabiyet ve öfke patlamaları (çok az tahrikle veya hiç tahrik olmadan), tipik olarak insanlara veya nesnelere karşı sözlü ya da fiziksel saldırganlık.
Kendine zarar verme veya intihar davranışı
Artan uyanıklık ve uyarı.
Zararsız uyaranlara karşı abartılı tepkiler.
Konsantrasyon ile ilgili sorunlar.
Uyku bozuklukları

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedenleri

Travma sonrası stres bozukluğunun nedenleri ve dolayısıyla gerekli koşulları, bireyin yaşamını tehlikeye atan travmatik olaylardır. Ancak semptomların başlamasına, gelişmesine ve ortaya çıkmasına katkıda bulunan, birbirleriyle dinamik bir şekilde etkileşim içinde olan biyolojik ve psikososyal faktörlerdir.

Travma öncesi faktörler şunlardır:

Kadın olmak: Artan risk, cinsiyete bağlı biyolojik özelliklerden değil, günümüz toplumunda bir kadının, hala çok sık görülen tecavüz, fiziksel ve kişiler arası şiddete maruz kalma olasılığının yüksek olmasından kaynaklanır.
Duygusal sorunlar ve önceki zihinsel bozukluklar: Panik atak, majör depresif bozukluk veya obsesif kompulsif bozukluklar.
Çevresel faktörler: Sosyo-ekonomik sıkıntı, önceki travmaya maruz kalma, ailede psikiyatrik bozukluk öyküsü ve sosyal destek eksikliği.

Travma sırası (peri-travmatik) faktörler ise şunlardır:

• Travmanın ciddiyeti: Yaşam için gerçek veya algılanan tehdit, ciddi yaralanma, şiddet, vahşetin faili veya tanığı olmak,

• Travma sonrası faktörler (olay sonrası),

• Bireysel mizaçla bağlantılı karamsarlık ve yetersiz stres yönetimi stratejileri,

• Travmayı andıran uyaranlara maruz kalma ve olumsuz olaylar.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tedavisi

Travma sonrası stres bozukluğunun psikolojik ve biyolojik doğası ışığında, tedaviye her iki tarafı da entegre eden bir bakış açısıyla yaklaşmak önemlidir. Psikoterapi, travma sonrası stres bozukluğu tedavisi için ana yöntemdir. Ancak bir travmadan sonra erken kullanılan psikolojik ve farmakolojik (ilaç) müdahalelerin kombinasyonu belirtileri azaltabilir veya hatta bazı durumlarda tamamen tedavi edebilir. Genel olarak travma sonrası stres bozukluğu tedavisi için şu yöntemlere başvurulur:

Maruziyet odaklı müdahaleler: Bu müdahalede uzman, davranışların koşullandırılabileceği (etkilenebileceği) varsayımından yola çıkar. Bu müdahale, kişinin korktuğu olumsuz sonuçların (örneğin, fiziksel hasar) yokluğunda, korkulan uyaranlara (anılar) kademeli olarak maruz kalmaya dayanır. Amaç, yeni öğrenme sayesinde uyaranla ilişkili korkunun zamanla sona ermesini sağlamaktır.
Bilişsel terapiler: Bunlar, daha çok travmatik durumların yanlış yorumlanması ve bu düşünce kalıplarına doğrudan müdahale gibi kaçınma davranışının altında yatan işlevsiz düşüncelerle ilgilenir.
EMDR: Travma sonrası stres bozukluğunda Kayseri EMDR terapisinde birey, olumsuz duyguları yönetmeyi ve onlara eşlik eden çarpık düşünceleri yeniden programlamayı öğrenir. Travma sonrası stres bozukluğu gibi stresli veya travmatik olayların neden olduğu bozuklukların tedavisinde yararlı olan bu metodoloji, dönüşümlü göz hareketleri veya diğer formları kullanır. Travma odaklı terapi yöntemleri gibi EMDR teknikleri de bilgi işleme teorilerini takip eder. Bu yöntem, bireysel rahatsız edici anıları, travmatik olayın kişisel anlamlarını ve sonuçlarını ele alır. EMDR terapisinin uyandırdığı bilişsel değişim, kişinin, düzeltici bilgilere erişebileceğini ve bunu travmatik bellek veya diğer ilişkili bellek ağlarıyla ilişkilendirebileceğini göstermektedir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu İçin İlaç Tedavisi

Travma sonrası stres bozukluğu için ilaç tedavisi de mümkündür.Uzman bir doktotarafından verilecek Serotonerjik antidepresanlar, belirtilerin oluşumunda rol oynayan nörotransmitterleri yeniden dengeleyerek, kaçınma davranışlarını, olumsuz duyguları, genel hiperaktivasyonu ve nihayetinde yaşam kalitesini iyileştirir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu İçin Neler Yapılmalıdır?

Rutini sürdürün: Mümkünse, hayatınızdaki rutini, aynı şekilde sürdürmeye çalışın. Olabildiğince normal bir yaşam tarzına bağlı kalmak, size bir istikrar duygusu verebilir.
Güvendiğiniz biriyle konuşun: Güvendiğiniz biriyle konuşmak, duygularınızı güvenli bir alanda işlemenize yardımcı olur. Çok acı verici olmadığı sürece, aynı veya benzer bir şeyi yaşamış biriyle konuşmak da faydalı olabilir.
Gevşeme egzersizleri yapın: Kendi başınıza meditasyon yapmayı ve diğer gevşeme egzersizlerini deneyebilirsiniz. Travma sonrası stres bozukluğu olduğunda rahatlamak zor labileceğinden, sizin için doğru olan egzersizleri veya aktiviteleri belirlemek için bir terapistle konuşmanız tavsiye edilir.
Düzenli olarak beslenin: Aç olmasanız bile normal hızda bir şeyler yemeye çalışın. Mümkünse düzenli olarak egzersiz yapın. Bu sayede uyku vakti geldiğinde kendinizi daha yorgun hissedecek ve rahatlıkla uyuyabileceksiniz.
Başkalarıyla vakit geçirin: Sevdiğiniz insanlarla vakit geçirmek, bu aşamada destekleyici olabilir.
Hemen normale dönmeyi beklemeyin: Travma sonrası stres bozukluğundan sonra iyileşmek, biraz zaman alır. Çok hızlı bir şekilde aşırı beklentilere girmemeye çalışın.
Sigara ve alkol kullanmayın: Sigara veya alkol, uzun vadede kendinizi daha kötü hissetmenize neden olur. Kahve de uyarıcı olarak hareket edebilir ve bu da belirtileri daha da ağırlaştırabilir.
Son olarak araba sürerken de dikkatli olmanız tavsiye edilir. Direksiyon başında kendinizi rahat hissetmiyorsanız araba kullanmayın. Travmatik bir olaydan sonra kaza geçirme olasılığınız daha yüksek olacaktır.

Kayseri Psikolog Serdar Avşar' dan Detaylı Bilgi Almak İçin TIKLAYINZ.

Serdar Avşar - DoktorTakvimi.com