Sosyal Fobi
Sosyal fobi, sosyal durumlarda, yani başka insanlarla birlikteyken aşırı kaygı duyma durumudur. Ayrıca sosyal fobi, sosyalleşmeye ve diğer insanlarla etkileşime geçmeye odaklanan bir kaygı bozukluğu biçimidir. Kaygı, kendini diğer insanlarla etkileşimde bir yanlışlık, beceriksizlik veya utanç deneyimi olarak gösterebilir.
Kişi, özellikle de eleştirel olarak değerlendirilmekten korktuğunda diğer insanların düşüncelerine ve değerlendirmelerine aşırı derecede dikkat edebilir. Performansın gerekli olduğu durumlarda, bu bozukluğa sahip olan kişiler de çok rahatsız olabilir ve diğer anksiyete bozukluklarında görülen semptomlara (terleme, titreme, nefes darlığı vs.) çok benzer bir korku tepkisi yaşayabilir.
Özellikle başkalarının yargıları, onlar için çok şey ifade ettiğinden ve ilgi odağı olmaktan korktukları için bu bozukluğu olan insanlar, genellikle sinirlerini de saklamaya çalışırlar. Bu nedenle, örneğin sigara, sakinleştiriciler, alkol, göz temasından kaçınma veya dikkati kişinin kendisinden başka şekilde dağıtabilecek nesneler kullanarak kaygının gizlendiği veya bastırıldığı güvenlik arama davranışı olarak adlandırılan davranış sıklıkla görülür.
Sosyal fobi, gerçek bir tanı kategorisi değildir. Bu, daha ziyade hem patolojik hem de normal sosyal rahatsızlık ile beraber anksiyete biçimlerini kapsayan daha genel bir terimdir. Böylece herkes, zaman zaman sosyal rahatsızlıklar yaşayabilir. Bu, tamamen normaldir. Çünkü kaygı, sizi duruma hazırlanmaya ve en iyi yönümüzü göstermeye motive eder. Öte yandan sosyal fobi, başkaları tarafından mutlaka görülmese bile oldukça rahatsız edici olarak deneyimlenebilir.
Sosyal Fobinin Belirtileri Nelerdir?
Sosyal fobi, tipik olarak başkalarının eleştirel bakışlarına veya yorumlarına maruz kaldığınızı düşündüğünüz durumlarda ortaya çıkar. Bu durumda tamamen kendi bedensel duyumlarınıza, hareketlerinize veya konuşmalarınıza odaklanırsınız. Sosyal fobiyi tetikleyebilecek durumlara örnekler şunlardır:
- Gruplar halinde konuşmak
- Halka açık bir yerde yemek veya içmek
- Biri izlerken veya dinlerken belirli eylemleri gerçekleştirmek
- Yabancılara yaklaşmak
Sosyal fobi kızarmanıza, terlemenize, titremenize, ağzınızın kurumasına, çarpıntı yapmanıza, bayılacakmış gibi hissetmenize ve başkalarının fark edeceğinden korkmanıza neden olur. Bu, diğer insanlarla yakın olamamaya da yol açabilir. Hastalar, sık sık her şeyin ters gideceğini düşünür. Çoğu zaman bu fobi, tek bir durumla sınırlıdır.
Sosyal fobisi olan kişilerin, yakın arkadaş bulma olasılığı daha düşüktür. Bu da cesaretin kırılmasına ve depresyona yol açabilir. Kişi, rahatlamak için kolayca alkol veya ilacı kötüye kullanabilir.
Sosyal Fobi Ne Kadar Yaygındır?
- Nüfusun %2-5'inin sosyal fobisi olduğu tahmin edilmektedir. Ancak yaşam boyunca %10-15'inde sosyal fobi dönemleri olacaktır.
- Kadınlar, sosyal fobiden erkeklerden daha sık etkilenir. Ancak kadınlar kadar erkekler de bu sorun için yardım arayışındadır.
- Sosyal fobi, genel olarak genç yaşta, en sık 14 ile 16 yaşlarında ortaya çıkar.
- Sosyal fobi için uzmana başvuranların en az 10 yıldır semptomları vardır. Birçoğunun aynı anda başka psikiyatrik sorunları da vardır.
Sosyal Fobi Nedenleri Nelerdir?
Sosyal fobiler, diğer insanlarla birlikte yaşam boyunca uygun olmayan öğrenmelerden kaynaklanan kaygı tepkileridir. Kültürümüzde, kişinin sosyal becerilerine yönelik birtakım beklentiler vardır. Kişi, bunları yerine getirmediğinde güvensizlik ile beraber kaygı ortaya çıkar ve benlik duygusu zayıflar. Yaşamın erken dönemlerinde ortaya çıkabilen özel stresler ve sosyal toplantılarla bağlantılı olarak güçlü kaygı tepkilerine kalıtsal bir eğilim de vardır. Böylece kolayca bir kısır döngü başlatılabilir.
Sosyal durumlar kaçınılmaz olduğunda kişi, kendini garip hisseder ve kendini yakından takip eder. Yani nasıl konuştuğunu, kötü bir şey söyleyip söylemediğini ve çevrenin, kişi hakkında utanç verici olduğunu düşünüp düşünmediğini merak etmeye başlar. Bu durum, bir defa başladıktan sonra kişi, sosyal durumlardan çok daha rahatsız olur.
Sonuç olarak kişi, gelecekte benzer durumlardan kaçınır. Bu da sosyal bağlamlarda başa çıkmayı giderek zorlaştırır. Böylece sosyal fobi ortaya çıkar.
Sosyal Fobi Nasıl Teşhis Edilir?
Sosyal fobi, kişinin eleştirel olarak gözlemlenebileceği sosyal durumlar veya bağlamlardan belirgin ve kalıcı bir korkudur. Bu durum, günlük yaşamı ve işi veya çalışmaları önemli ölçüde etkiler. Sosyal aktivitelerde veya ilişkilerde kişi, kendisini yetersiz hisseder.
Sosyal fobi tanısının konabilmesi için anksiyete veya davranışın, başka bir hastalığa bağlı olmaması gerekir. Uzman, birçok farklı test veya anket yaparak hastalığı rahatlıkla teşhis eder.
Sosyal Fobi Nasıl Tedavi Edilir?
Sosyal fobi tedavisi için en önemli amaç, kaygı dolu sosyal durumlarda ustalaşmayı ve semptomlardan kurtulmayı öğrenmenizdir. Konuşma terapisi (bilişsel konuşma terapisi) ve ilaç tedavisi etkili seçeneklerdir.
Terapi
En etkili yol, kaygınızla daha etkili bir şekilde nasıl başa çıkacağınızı öğrenmektir. Terapiye gittiğinizde öğrendiğiniz ve her şeyden önce uyguladığınız şey budur. Bilişsel davranışçı terapi, sosyal fobi için çok etkilidir. Bilişsel terapide odak, kişinin fobik durum ve kaçınma davranışı hakkındaki uygunsuz düşüncelerini değiştirmektir. Önemli bir bölüm, bozukluk, semptomların doğası ve aralarındaki ilişkiler hakkında bilgi ve sosyal durumlara karşı rasyonel bir tutumdur.
Diğer bir önemli tedavi ilkesi, fobik kaçınma davranışıyla ilişkili durumlara kademeli fakat sistematik bir şekilde maruz kalmaktır (maruz kalma tedavisi). Amaç, uygun olmayan davranışı koşullandırmaktır. Sosyal durumlarla uygun bir şekilde başa çıkmada daha iyi olmak özellikle önemlidir.
Maruz kalma
Sosyal fobiniz varsa belirli sosyal bağlamlarla ilgili olarak kaçınma davranışı benimseme olasılığınız da yüksektir. Kaçınma davranışı, örneğin, endişeyi yaşadığınız yer olduğu için alışveriş merkezinden kaçınmaya başlamanız ve şimdi oraya yalnızca çok az insan olduğunda gitmeniz olabilir.
Kaçınma davranışı kısa bir süre için size yardımcı olur ve kaygının oldukça hızlı bir şekilde azalmasına neden olur. Ancak ne yazık ki kaçınma davranışı, fobiyi sürdürmenize ve en kötü durumda kaygının artmasına yol açar. Bunun nedeni, endişeyi kesinlikle hissedeceğinize dair inancınıza bağlı kalmanızdır. Kademeli bir şekilde fobiye maruz kalma, öğrenebileceğiniz bir tekniktir. Böylece daha önce kaygı nedeniyle kaçındığınız durumlara sessizce ve yavaşça yaklaşabilirsiniz.
Farkındalık
Farkındalığın stres ve kaygı üzerinde kanıtlanmış bir azaltıcı etkisi vardır! Farkındalık, bilinçli mevcudiyeti eğiten eski bir meditasyon geleneğidir. Bu tedavide odağınızı, düşüncelerinizle (sizi endişelendiren durumları düşünmek) içinde bulunduğunuz duruma göre değiştirebilmeniz için eğitirsiniz.
Düşüncelerinizin çoğu, geçmişi veya geleceği yorumlamak ve değerlendirmekle ilgilidir. Bu değerlendirmeler ve yorumlar, kaygı da dahil olmak üzere birçok duyguyu beraberinde getirebilir. Bu nedenle, o anda etrafınızda olanlara tarafsız bir şekilde odaklandığınızda, kaygı durumunuz ortadan kalkar. Farkındalık, kendinize bir mola veren ve aynı zamanda birikirken veya oluşmak üzereyken kaygıyı azaltan bir yöntemdir.
Tıbbi tedavi
Antidepresan ilaçlar, düşünce, duygu ve davranış açısından yapıcı bir şekilde çalışamayacak kadar şiddetli sosyal kaygısı olanlara yardımcı olabilir. Bu durumda sosyal fobi ile başa çıkmak için uzman, antidepresan ilaçları önerebilir.
Sosyal Fobiden Nasıl Kaçınırsınız?
Çoğu zaman okulda sunum yapmanız veya bir partide, herhangi bir konu hakkında konuşma yapmanız gerektiğinde çok fazla gergin olabilirsiniz. Bu tür şeylerle kendinize meydan okumanız ve bu tür durumlarda gerçekten ustalaşabileceğinizi öğrenmeniz çok önemlidir.
Olası bir sosyal fobi şüphesi hissetiğiniz anda hemen doktor ve psikolog ile iletişime geçmelisiniz. Bu sayede bahsi geçen sonuçların gelişmesini engellenmiş olursunuz.
Kayseri Psikolog Serdar Avşar' dan Detaylı Bilgi Almak İçin TIKLAYINZ
Anahtar Kelimeler: Kayseri Sosyal Fobi | Kayseri Fobi | Kayseri Sosyal Fobi Tedavisi
